جاذبه سیاحتی استان مرکزی

جاذبه های سیاحتی استان مرکزی و شهرستان ساوه

مجموعه تاریخی بازار اراک :

مجموعه تاریخی بازار اراک از بناهای اولیه شهر اراک است که در زمان فتحعلی شاه قاجار تأسیس گردیده است . در این مجموعه کلیه امکانات رفاهی از قبیل مسجد ، حمام ، مدرسه ، و آب انبار احداث گردیده است . بازار اراک در دو محور شمالی جنوبی و شرقی غربی به طور مستقیم و عمود بر هم در مرکز بافت چهار خانه اولیه شهر قرار دارد . در چهار طرف بازار چهار دروازه بوده که همگی در طول زمان و گسترش شهر از بین رفته اند .

بنای تاریخی حمام چهار فصل:

این بنا مربوط به دوران قاجاریه است و از آثار ارزشمند و بسیار زیبای منطقه محسوب می شود . این حمام دارای سه سمت بوده ، حمام مردانه ، زنانه و حمام اقلیتهای مذهبی این حمام چند متر از سطح خیابان پائین تر است . رخت کن حمام با کاشیهای زیبای هفت رنگ تزئین شده است . در حال حاضر این حمام به عنوان گنجینه چهار فصل مورد بازدید علاقه مندان قرار می گیرد .

بنای تاریخی مدرسه سپهدار :

این مدرسه از بناهای اولیه شهر است که در دوران فتحعلی شاه قاجار همزمان با شهر سلطان آباد ( اراک ) به وسیله یوسف خان سپهدار ساخته شده است . سبک بنا تا حدودی از سبک مدارس دوره صفویه اقتباس شده ، اما کاشیکاریها ، ویژه دوره قاجاریه است . این بنا دارای کسجد ، آب انبار و صحنی نسبتاً وسیع با حوضی سنگی در وسط آن است .

شهر زیر زمینی ذلف آباد :

در 22 کیلومتری شمال اراک از توابع فراهان آثاری دیده کی شود که به آن شهر قدیمی ذلف آباد کی گویند ، خرابه های موجود نشان می دهد که در گذشته این شهر ، آباد و بزرگ بوده است ، ولی در حال حاضر به جزء چند اثر تخریب شده این منطقه چیزی ملاحظه نمی گردد .

بنای تاریخی پیر مراد آباد :

در روستای مرادآباد در 14 کیلومتری شمال شرقی شهر اراک بقعه ای به نام پیر مراد آباد وجود دارد . بنابر اعتقاد عامه مردم دستور ساخت این بقعه را شاپور ذوالکتاف داده است که بعدها این بنا از بین می رود لیکن در دوره سلجوقی بقعه ای مجدد بنا می گردد .

روستای ساروق انجدان :

«این روستا در37 کیلومتری شرق اراک واقع است بقاع شاه غریب قلندر و بقعه چهل دختران در این روستا قرار دارد.تاریخ این بناها مربوط به دوره صفویه است.»

امامزاده شاهزاده حسین :

«این امامزاده در روستای نظام آباد در 40 کیلومتری شمال شهر اراک واقع شده است و از بناهای دوره صفویه محسوب می شود.»

مرقد شاهزاده محمد عابد :

این امامزاده یکی از بناهای مذهبی و مهم منطقه است که در 12 کیلومتری شمال شهر اراک و در مجاورت روستای مشهد میقان واقع شده است این امامزاده ، مرقد شاهزاده محمد عابد فرزند امام موسی کاظم و از بناهای دوره صفویه است.

آتشکده برزوی راهگرد :

این آتشکده تاریخی در روستای راهگرد در 65 کیلومتری شمال شرقی اراک واقع است و قدمت آن مربوط به دوران ساسانی است و نمای آن از آجر و سنگ می باشد.

بنای تاریخی کاروانسرا :

این بنا مربوط به دوران صفویه است که در مشک آباد و در فاصله 40 کیلومتری شرق اراک ، نزدیک روستای انجدان و امان آباد قرار دارد این کاروانسراها مربع شکل در مسیر اصفهان به غرب ایران ساخته شده است.

ا مامزاده ابراهیم :

این امامزاده در روستای مشهد الکوبه در 45 کیلومتری شمال شهر اراک واقع شده است و از بناهای دوره صفویه محسوب می شود

امامزاده حوا خاتون :

این امامزاده در روستای موت آباد در 15 کیلومتری شمال شهر اراک قرار گرفته که از سه بنای مجزا تشکیل شده است. تاریخ این امامزاده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است.

امامزاده هفتاد و دو تن ساروق :

در روستای ساروق فراهان واقع در شمال غربی از آن ، بقاع متبرکه هفتادودو تن موجود است که از لحاظ مذهبی و تاریخی مورد توجه مردم است این بنا در قرن ششم هجری ساخته شده است.

رودها :
در این استان دو رودخانه معروف وجود دارد :
الف : رودخانه قره چای یا زرین رود :
این رودخانه از دو رود تشکیل می شود و وسعت حوزه آبریز آن حدود 23921 کیلومتر مربع است . شاخه جنوب آن از کوه های سربند و راسوند و تالاب وعمارت و سراب های استان ، عباس آباد ، کله و نهرمیان سرچشمه می گیرد . این شاخه ها در محل پل دو آب به هم پیوسته ، رود واحدی را به نام چرّا « شرا » تشکیل می دهند ، پس از عبور از بخش چرّا با جهت جنوب به شمال با « دبی » قابل ملاحظه ای به شاخه غربی قره چای می پیوندد .
شاخه غربی که از کوه های الوند همدان سرچشمه گرفته از بهم پیوستن شش رود کوچک به وجود می آید که در دشت رزن و بهار به نام سیمینه رود نامیده می شود ، در دشت کبودر آهنگ ، شاخه فرعی « زهتران » و « خمیگان » از شمال به جنوب جریان یافته که این رودخانه در انتهای بخش چرّا با رودخانه چرّا یکی شده و به طرف ساوه جریان پیدا می کند ، در ساوه نیز دو رود کوچک به نام های « سامان » و « یاتان » بهم پیوسته به نام رود مزلقان یا مردقان ( مزدقان ) وارد قره چای شده پس اط گذشتن از دشت ساوه در محل پل دلاک به قمرود پیوسته و به « مسیله » و به کویر نمک می ریزد ، طول این رودخانه حدود 540 کیلومتر است . این رودخانه بویژه شاخه های آن در سربند و کزاز و بخش چرّا بعلت موقعیت طبیعی ویژه ، مناظر بسیارزیبایی پدید آورده که از جهت جاذبه های تور سیم و بهره برداری جهانگردی و ایرن گردی ، واجد اهمیت خاص است ، تراکم این مناظر دلنشین بویژه در منطقه سربند و کزاز که سرچشمه ها و سرشاخه های متعدد رودخانه را در خود جای داده بسیار جالب توجه است . اما این مناظر بسیار زیبا بعلت آن که در منطقه کوهستانی قرار گرفته و فاصله طولانی با مراکز شهرها دارند ، فاقد امکانات زیر بنایی مناسب گردشگری و ایرانگردی هستند . با ایجاد تأسیسات اولیه گردشگری این مناطق می تواند از مرکز مهم جذب و جلب گردشگر و ایرانگرد باشد و یا حداقل می تواند مردم استان را بخود جلب کند .

ب : رودخانه قمرود
این رودخانه که 288 کیلومتر طول دارد حوزه آبریز آن ، کوهستان های اطراف خمین و گلپایگان و خوانسار به وسعت 16050 کیلومتر مربع در جنوب شرقی استان مرکزی قرار دارد ، که مسیر قابل ملاحظه ای از این رودخانه در استان مرکزی واقع است . شاخه اصلی آن از کوه های لرستان ، گلپایگان و خوانسار سرچشمه گرفته و در هر مکان نام ویژه ای دارد . شاخه اصلی به نام دربند یا گلپایگان ، از کوه های زاگرس سرچشمه گرفته و شاخه اصلی و پر آب قمرود می باشد و در جهت شرق به غرب جریان دارد .
رودخانه خوانسار از کوه های این شهرستان سرچشمه گرفته ، پس از ورود به دشت گلپایگان به آن می پیوندد .که در پائین گلپایگان ، خرقاب نامیده می شود . این دو رود به نام (( خرقاب )) در 23 کیلومتری شرق خمین در نزدیکی (( گلهاگرد )) با رودخانه خمین یکی می شوند . رودخانه خمین از کوه های آشناخور ، سرچشمه گرفته و جهت آن ، جنوب غربی _ شمال شرقی است . شاخه های کوچکتری در خمین از کوه های ( نشهر ) و پشتکوه و دالایی و بیشه علی و حمزه لو سرچشمه گرفته که در 2 کیلومتری غرب خمین نزدیک روستای ریحان و (( ارّه )) به رود خمین می پیوندند . رودخانه قمرود پس از گذشتن از نیم ور و کنار محلات و غرب دلیجان بسوی قم می رود و در ناحیه (( پل دلاک )) در 20 کیلومتری شمال شرقی قم به قره چای پیوسته وارد مسیله شده و به کویر نمک می ریزد . از دیدگاه جاذبه های طبیعی گردشگری ، هر چند مسیر رودخانه قمرود بویژه پیش از عبور از نیمور محلات به اندازه منطقه سربند و کزاز ، چرّا ، سرسبز و زیبا نیست . اما جاذبه های گردشگری و ایرانگردی آن را نباید نادیده گرفت . بویژه در منطقه خمین و محلات با ایجاد امکانات و تأسیسات به جاذبه های گردشگری افزوده می گردد ، که می تواند در کنار جاذبه های طبیعی شهر زیبای محلات و پارک و سرچشمه و گلخانه ها و آب گرم معدنی ، مجموعه بسیار زیبا و جذابی برای گردشگران به وجود اورد .

بادها :
در فصل زمستان وزش بادها در دو جهت غرب و جنوب غربی دیده می شود و سرعت آن حدود 35 کیلومتر در ساعت است در فصل بهار ، وزش باد جنوب غربی و غرب و سرعت تا حدود 35 کیلومتر در ساعت است در تابستان نیز وزش باد در جهت جنوب غربی و غرب بوده و سرعت آن تا 15 کیلومتر در ساعت می رسد در پائیز وزش باد در دو جهت غرب و جنوب غربی با سرعت حداکثر 26 کیلومتر در ساعت است . در برخی اوقات ، وزش باد در جهت شمال شرقی و شرق بوده که معمولاً 70 درصد وزش آن آرام می باشد .

دریاچه ها :

دریاچه قاسم آباد :

این دریاچه طبیعی و بسیار زیبا در غرب بخش چرّا ، در غرب خنداب و در منطقه کوهستانی بین روستاهای اوچ تپه ، کرد و خورد 7 توتل و قاسم آباد قرار دارد ، محل دریاچه دشت کوچکی است که اطراف آن را کوه ها احاطه کرده اند . نزولات آسمانی آن مناطق در آن جمع شده و به صورت دریاچه در آمده است . در سال های خشکسالی آب آن کم و گاهی خشک است . اما در سالهایی که بارندگی زیاد است این دریاچه حتی قابل قایق رانی است وسعت آن حدود 3 کیلومتر و 2 کیلومتر است در فصل پائیز و ابتدای زمستان به علت آب و هوای مناسب ، محل تجمع پرندگان مهاجر است .

دریاچه میقان :
دریاچه یا کویر میقان در شمال شرقی اراک و در دشت فراهان قرار دارد . مساحت آن از حدود 100 تا 110 کیلومتر مربع متغییر است . حدود کویر یا دریاچه میقان در سال های مختلف بر حسب بارندگی متغییر است و محیط آن از 16 تا 24 کیلومتر تفاوت می کند . آب دریاچه شور است . محدوده دریاچه میقان از جهت اقلیمی دارای زمستان های معتدل است ، همین ویژگی سبب می گردد که در پائیز و اوایل زمستان زیستگاه پرندگان بویژه پرندگان مهاجر باشد .
پرندگان مهاجر از قبیل غاز و اردک و سرسبز در هنگام مهاجرت دسته جمعی از سرزمین های سردسیری در مسیر مهاجرت خود به جنوب ایارن ، حدود 2 ماه از آبان تا آذر را در محدوده این دریاچه بسر می برند .
دریاچه های مصنوعی :
در سطح استان بجز دریاچه های پشت سرهای دلیجان و ساوه و بند نیمور ، تعدادی دریاچه مصنوعی در پشت سرهای خاکی به وجود آمده که تمام آنها از جاذبه های جنوب ایرانگردی محسوب می شوند . یکی از این دریاچه ها که همیشه پر آب است دریاچه دربند جمال آباد قره کهریز است . ار اراک تا جمال آباد حدود 30 کیلومتر جاده آسفالته است . این دریاچه از رود آب های کوهستان های قره کهریز و کوه شمس آباد و بویژه دو قنات بسیار پر گردیده که طول آن حدود 2 کیلومتر با عرض یک کیلومتر است . دریاچه همیشه پر از آب شیرین بسیار گوارا است . امکان قایق رانی داشته و حتی در تابستان می تواند از تفرجگاه های بسیار زیبای استان باشد .


مناطق حفاظت شده :

منطقه حفاظت شده هفتاد قله :
کوهستان های مشهور به هفتاد قله به مساحت 82125 هکتار بین شهرهای اراک و محلات و خمین واقع شده است . با توجه به ویژگی زیستگاهی و ارزش های مربوط به حیات وحش ، این منطقه به عنوان نمونه ای بارز از یک اکوسیستم کوهستانی به شمار می رود . ارزشهای زیستگاهی کوه های این منطقه باعث شده است که از زمان های قدیم یکی از بهترین شکارگاه های کشور محسوب می شود . در یکی از دره های بسیار زیبای هفتاد قله بنام دره چکاب که این نام به خاطر چشمه ای به همین اسم است سنگ نبشته ای موجود است که می رساند این منطقه از قدیم شکارگاهی معروف بوده است . از شکارهای بزرگ این مناطق می توان به : قوچ و میش ، کل و بز ، آهو و پلنگ ، گراز که این نوع شکارها بیشتر در کوهستان ها بسر می برند اشاره کرد .
شکار کوچک پرندگان از قبیل : غاز خاکستری ، اردک ، لک لک سفید ، بلدرچین ، هوبره ، فاخته ، قمری ، کبوتر چاهی ، کبوتر کوهی ، عقاب طلایی ، کرکس مصری ، هما و دال اشاره کرد .
منطقه غربی اراک شامل کوه های چرّا و وفس : این کوهستان ها با پوشش گیاهی بین 25 تا 60 درصد و آب فراوان از شکارگاه های خوب استان است . شکارگاه های معروف آن عبارتند از : کوه کوچک زار ، کوه خشکه ، کوه لجور ، از شکارگاه های مهم آن : کوه وحش ، شکار آنجا عبارتند از : قوچ و میش _ آهو و گرگ _ روباه و خرگوش و از پرندگان کبک و تیهو و با قرقره و فاخته است .
منطقه سربند :
منطقه سربند بیشتر تپه ماهور است و یکی از شکارگاه های خوب استان است . ارتفاعات آن عبارتند از : دواریجان ، گونه ، چوبدر علیا ، چوبدر سفلی ، دو آب ، با زمستان سرد و تابستان معتدل از بهترین شکارگاه های قوچ و میش بویژه کبک است . دره مالیمر و باغ سماق لو از مناطق بسیار زیبای استان بوده و دارای دره های سرسبز و چشمه های فراوان است . شکار آنجا قوچ ، میش و کبک و تیهو می باشد . از چشمه های معروف آن سیب در است .
پارک جنگلی اراک :

چشمه های معدنی :
چشمه های دایمی فراوانی در استان وجود دارد که به مناسبت فراوانی آب و سرسبزی و زیبایی طبیعی و آسانی دسترسی به آنها از جاذبه های طبیعی بسیار مهم بشمار می روند و می توان محل گذران ایام فراغت و تفرجگاه اهالی استان و ایرانگردان باشد .
مهمترین آنها عبارتند از : سرچشمه محلات ، چشمه پنجه علی ، سرآب اسکان ، سرآب حک ( سراب بولاغ ) ، سراب عباس آباد شازند ، چشمه انجدان ، چشمه بالقلو در ساوه ، که تنها در سرچشمه محلات و پارک کنار آن ، تسهیلات و امکانات جهانگردی ایجاد شده است . در دامنه کوه سفید خانی ، چشمه چینچلی ، با آب معدنی و گوارا می تواند از جاذبه های خود طبیعی به حساب می آید .
چشمه های آب گرم محلات :
چشمه های آب گرم محلات به فاصله 15 کیلومتری شمال شرقی محلات قرار دارد . این چشمه های آب گرم معدنی در سمت شرقی کوه خورزن در نزدیکی روستای نینه از دهستان خورهه قرار گرفته است . استفاده از چشمه های آب گرم معدنی محلات سابقه باستانی داشته و می توان تاریخ استفاده از آن را با آثار باستانی خورهه در یک جهت پنداشت .
از دوران باستان تاکنون از آب گرم محلات به خاطر خواص درمانی آن استفاده می کرد